Praktijkopleidersmiddag 2024

Prof. dr. Marleen RijkeboerMarleen Rijkeboer (klinisch psycholoog/psychotherapeut) is hoogleraar klinische psychologie aan de Universiteit Maastricht, alwaar zij onderzoek verricht naar a) schematherapie (o.a., theoretische basis van ST, het effect van ST bij DIS), b) het effect en het werkingsmechanisme van traumagerichte technieken als EMDR en Imagery Rescripting, en c) exposure (o.a., exposure voor mensen met aanhoudende klachten na een hersenschudding).

Ook maakt zij onderdeel uit van het onderzoekconsortium New Science of Mental Disorders, dat de waarde van de netwerktheorie voor het begrijpen en behandelen van psychopathologie aan kritische toetsen onderwerpt. Daarnaast is Marleen actief in het klinische veld. Zij behandelt voornamelijk mensen met persoonlijkheids- en traumagerelateerde problematiek bij G-Kracht Amsterdam en ze is hoofdopleider van de KP en PT opleiding bij RINO amsterdam. Tevens vervult zij diverse bestuurlijke functies: zij is voorzitter van de VGCt, zij is lid van a) de stuurgroep van de Koepel voor Effectieve Psychologische Behandelingen, b) de stuurgroep van het programma APV en c) de stuurgroep Beroepenstructuur tbv het overzichtsregister. Ook is zij erelid van zowel de Vereniging Schematherapie als de International Society of Schema Therapy.

Guido van Wingen, Professor of Neuroimaging in Psychiatry van het Amsterdam UMC, gaf het publiek, als eerste spreker van de middag, een interessante sneak preview van hoe gepersonaliseerde behandeling er in de toekomst uit kan gaan zien met behulp van kunstmatige intelligentie. Zoals bloedwaarden de internist informeren, zouden in de (neuro)psychodiagnostiek predictiemodellen de behandelaar kunnen gaan informeren en kunnen ondersteunen in de indicatie van behandeling. De technologie en de behandelaar hebben daarmee een gezamenlijke toekomst. 

Over de spreker:
Guido van Wingen is hoogleraar neuroimaging op de afdeling psychiatrie van het Amsterdam UMC, locatie AMC. Hij is in 2009 gepromoveerd op neuroimaging onderzoek bij patiënten met een depressie aan het Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour van het Radboud Universitair Medisch Centrum. Hij heeft 200 artikelen en hoofdstukken gepubliceerd over de neurale mechanismen van psychiatrische aandoeningen. Zijn huidige onderzoek richt zich op de werkingsmechanismen van verschillende psychiatrische behandelingen en het ontwikkelen van prognostische biomarkers voor patiënten met angst- en stemmingsstoornissen.

Anneloes van den Broek, P-opleider GGZ Breburg en Sanne Kriens, P-opleider bij HSK Groep en Mentaal Beter; beiden betrokken en bevlogen P-opleiders, deelden hun ervaring en kennis over samenwerken in de (GZ) opleidingen. Zij namen ons mee in hoe belangrijk het is geworden om breed geschoolde professionals op te leiden voor het vak, en ook: hoe leuk het is om dat samen te doen!  

In vogelvlucht schetsten Anneloes en Sanne de nog jonge geschiedenis van samen-opleiden: in 2017 kwamen op het ministerie van VWS diverse partijen bij elkaar; er moest binnen de opleidingen iets veranderen. Opleidingen moesten adaptiever worden en praktijkopleidingsinstellingen moesten meer gaan samenwerken bij het opleiden. Uit al deze ambities ontstond in 2018 de Opleidingsraad. 

In 2018 begonnen de eerste proeftuinen (nu genoemd de regionale samenwerkingsverbanden) met daarin als eerste onder meer 'onze eigen' proeftuin’ bij GGZ Noord Holland Noord en de proeftuinen bij Pro Persona en GGZ Breburg. Eerst waren deze kleinschalig met slechts enkele leerroutes, later steeds breder met meerdere leerroutes. Inmiddels brengen veel praktijkinstellingen alle aanwezige leerroutes onder in een regionaal samenwerkingsverband (RSV). In de jaren na 2018 volgden vele regionale samenwerkingsverbanden over het hele land. Veel kleinere en gespecialiseerde instellingen konden breed en divers gaan opleiden door zich aan te sluiten bij regionale samenwerkingsverbanden. Mooie combinaties van gezamenlijk opleiden zijn daaruit ontstaan.  

Over de sprekers:

Dr. Anneloes van den Broek, MHA is als Klinisch psycholoog-psychotherapeut, P-opleider en senior wetenschapper werkzaam bij GGz Breburg. Tevens is zij verbonden aan Tranzo, Tilburg University en verantwoordelijk voor de onderzoekslijn Veerkracht, Mentale gezondheid en positionering van zorgprofessionals – Don’t Forget Yourself (DFY-study). Landelijk is zij bestuurlijk actief bij de FGzPt, betrokken bij pAPV (programma Adaptieve Psychologische Vervolgopleidingen) in de projectgroep Governance en Samenwerking en was zij langdurig voorzitter van het LPO (Landelijk P-opleiders Overleg). Haar loopbaan kleurt zich door een combinatie van cliëntenzorg, opleiding, wetenschappelijk onderzoek en bestuurlijke activiteiten. Vanaf 2018 was zij regiehouder van het Regionale SamenwerkingsVerband GGz Breburg. Zij publiceerde diverse artikelen over  interorganisatorische samenwerking.

Drs. Sanne Kriens is werkzaam bij HSK en per 2022 ook bij Mentaal Beter. Daar werkt zij als klinisch psycholoog/psychotherapeut en supervisor VGCt en is zij samen met een collega verantwoordelijk voor de BIG opleidingen als P-opleider. In die hoedanigheid zit zij ook in het bestuur van het Landelijk P-opleiders overleg (LPO) en heeft zij tot voorkort geparticipeerd in de projectgroep van het APV die gaat over Governance en samenwerken. Daarnaast werkt zij als plaatsvervangend hoofdopleider voor de GZ opleiding bij RCSW in Nijmegen.

In de afgelopen jaren hebben de regionale samenwerkingsverbanden een grote plek binnen het landschap van de (GZ) opleidingen gekregen en het aantal praktijkinstellingen dat binnen een RSV zit, is enorm gegroeid. Voor het opleidingsjaar 2025, maakt inmiddels 80% van de praktijkopleidingsinstellingen deel uit van een RSV. Na de lezing was er gelegenheid om samen verder te praten over deze ontwikkelingen op het Netwerkplein. 

Op het Netwerkplein konden de aanwezige praktijkopleiders elkaar vinden om verder te praten over breed opleiden en samenwerken. Breed opleiden wordt landelijk gestimuleerd, zo stelt TOP Opleidingsplaatsen bonusplekken beschikbaar stelt voor regionale samenwerkingsverbanden (RSV). Medewerkers van RINO amsterdam waren aanwezig om vraag en aanbod, vanuit de praktijkinstellingen, actief aan elkaar te koppelen, met kennis van het opleidingsnetwerk van RINO amsterdam.  

Ook nu denken wij graag met jou mee over de mogelijkheden voor jouw praktijkinstelling om samen te werken. Neem voor advies gerust contact op met de Opleidingsmanager van de GZ-, KP, PT en OG-opleiding. Raadpleeg onze contactroute en website om met ons in contact te komen. 

Mark van de Gaag nam ons mee in de historie van virtual reality ‘VR’ (de eerste ‘headset’ stamt uit 1960!) en de huidige toepassing in behandeling. VR is toepasbaar bij onder meer exposure, assessment, vaardigheidstraining en socialisatie, waarbij de mogelijkheden onbegrensd zijn en de cliënt tegelijkertijd geen gevaar loopt.  
VR wordt momenteel veel gebruikt in combinatie met CGT, bijvoorbeeld om angst bij de kassa of het reizen met de bus te oefenen. Grote voordeel is dat de exposure sneller kan starten in de VR-omgeving dan in de echte wereld. Daarmee is een VR-behandeling efficiënt voor cliënt en behandelaar. Een berekening laat zien dat een leasecontract voor een VR-omgeving wordt terugverdiend als het apparaat minimaal 16 uur per week wordt gebruikt in behandelingen. Met de zorgverzekeraar bleek bespreekbaar om de ‘winst’ te gebruiken voor scholingsdoeleinden.  

Over de spreker:

Mark van der Gaag PhD is emeritus hoogleraar Klinische Psychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en is gepensioneerd Hoofd Psychose Onderzoek van Parnassia Psychiatrisch Instituut in Den Haag. Hij heeft 40 jaar gewerkt in het veld van de psychose als therapeut en onderzoeker. In 1992 behaalde hij zijn doctoraat over training in emotieperceptie. Sindsdien richt zijn onderzoek zich op cognitieve gedragstherapie voor patiënten met psychose en patiënten met een zeer hoog risico op het ontwikkelen van psychose en andere ernstige psychische aandoeningen. Hij is gespecialiseerd in gerandomiseerde gecontroleerde klinische onderzoeken, meta-analyses en kosteneffectiviteitsanalyses van cognitieve gedragstherapie, cognitieve remediatie, assertieve outreach, behandeling van posttraumatische stressstoornis bij schizofrenie, en virtuele realiteit versterkte cognitieve gedragstherapie voor patiënten met aanhoudende vermijding van winkels, straten en openbaar vervoer. In 2013 kreeg hij de Outstanding Research Award van de EMDR International Association voor onderzoek naar behandeling van PTSS bij patiënten met schizofrenie en de ZonMW Parel voor onderzoek naar de preventie van psychose. In 2019 werd hij onderscheiden met het erelidmaatschap van de Nederlandse Vereniging voor Cognitieve en Gedragstherapie. In 2023 ontving hij de Richard J. Wyatt Award voor een significante bijdrage op het gebied van vroege psychose.

Eva Dijkstra vertelde over de rTMS behandeling die zij toepast in haar praktijk Neurowave.  rTMS is redelijk nieuw in de GGZ en staat voor Repetitieve Transcraniële Magnetische Stimulatie. Het is een niet-invasieve neuromodulatietechniek die magnetische pulsen gebruikt om elektrische activiteit in specifieke delen van de hersenen te moduleren. Het rTMS-apparaat produceert snel wisselende magnetische velden die door de schedel dringen en kleine elektrische stromen in de hersenen opwekken. Herhaalde toepassing van deze pulsen kan de neuronale activiteit in de doelgebieden verhogen of verlagen, afhankelijk van parameters zoals frequentie, intensiteit en locatie van stimulatie. Hierdoor wordt de neuroplasticiteit verhoogd en het netwerk van verbindingen versterkt.  Tijdens een rTMS-behandeling wordt er een magnetische spoel op het hoofd geplaatst. Het is een intensieve behandeling van 2-5 sessies per week en een sessie duurt 20-40 minuten. rTMS wordt altijd gegeven in combinatie met een vorm van psychotherapie en heeft weinig tot geen bijwerkingen.     

 rTMS wordt onderzocht en toegepast bij een breed scala aan aandoeningen, waaronder depressie en obsessief-compulsieve stoornis (OCS) en kan bijvoorbeeld ook veilig ingezet worden bij de toenemende groep ouderen. Een van de meest bestudeerde toepassingen van rTMS is de behandeling van therapieresistente depressie.  

Als medicatie en psychotherapie niet werken, werkt rTMS vaak nog wel. Dertig tot zeventig procent van de patiënten met een depressie ervaart een significante vermindering van de klachten na een behandeling met rTMS. rTMS wordt als evidence-based behandeling voor depressie vergoed door de zorgverzekeraar in het geval van dergelijke therapieresistentie. Dit betekent dat het vergoed wordt wanneer twee eerder toegepast evidence-based behandelvormen geen effect sorteerden of te veel bijwerkingen gaven.  

• Presentatie Anneloes van den Broek
• Presentatie Eva Dijkstra
• Presentatie Guido van Wingen
• Presentatie Mark van der Gaag
• Presentatie Sanne Kriens

Heb je vragen voor de organisatie, neem dan contact op via ons centrale nummer: (020) 625 08 03 (09.00 – 17.00) of stuur ons een e-mail aan anneloesklaassen@rino.nl.

Anneloes Klaassen is vanuit RINO amsterdam verantwoordelijk voor de organisatie van het evenement. Zij is het aanspreekpunt voor vragen op de locatie.