Includeren van patiënten met een laag IQ in de GGZ organisatie

Het doel van deze tweedaagse training is dat jij als sleutelfiguur binnen je organisatie na afloop van de training niet alleen kennis bezit met betrekking tot de behandeling van deze groep patiënten, maar dat jij je ook bewust bent van het belang en de mogelijkheden om binnen de organisatie de toegang voor deze patiënten (verder) te verbeteren.

Inleiding

Vijftien procent van de Nederlandse bevolking heeft een IQ lager dan 85. Het grootste gedeelte van deze groep – ongeveer 2 miljoen mensen - heeft een IQ tussen gemiddeld en LVB in. Dit is geen verstandelijke beperking en noemen we ‘zwakbegaafdheid’. Juist die relatief grote groep patiënten met zwakbegaafdheid blijkt binnen de ggz een vaak onzichtbare en bijzonder kwetsbare groep te zijn waarbij regelmatig sprake is van gestapelde problematiek waaronder psychische stoornissen. Juist voor deze groep patiënten blijken er veel barrières te zijn bij de toegang tot passende behandeling in de ggz. En is er sprake van onbewuste en informele exclusie maar ook van formele uitsluiting van behandeling. Er zijn echter geen inhoudelijke redenen om aan te nemen dat deze patiëntengroep niet zou profiteren van de behandelingen volgens reguliere richtlijnen en protocollen.

In deze training ligt de nadruk zowel op de bewustwording van het belang van toegang als op de kennis over de wijze waarop deze zorg passend en inclusief kan worden aangeboden.
In de training wordt met name aandacht besteed aan de grote groep patiënten met zwakbegaafdheid maar daar waar het logisch is ook aan de (veel kleinere) groep patiënten met een (lichte) verstandelijke beperking.

Doelgroep

Deelnemers aan deze cursus zijn allemaal sleutelfiguren die de opdracht hebben om in hun ggz-organisatie te komen tot passende zorg voor deze patiëntengroep. Het zijn psychiaters, GZ-psychologen en klinisch psychologen, verpleegkundig specialisten, teammanagers en managers behandelzaken (of in opleiding voor één van de genoemde functies).

Inhoud

Je bent aan het einde van de tweedaagse in staat om samen met collega’s heldere doelen te formuleren om de (verdere) inclusie van deze patiëntengroep te bereiken.
Op de eerste dag van de training ligt de nadruk op de problematiek van deze groep patiënten. We bespreken het belang van de inclusie in de ggz van deze patiënten zowel voor de patiënt als voor de ggz-organisatie en maatschappij. We gebruiken een Quickscan om zicht te krijgen op de toegankelijkheid binnen jouw organisatie op dit moment.
Vervolgens bespreken we de noodzaak van tijdige herkenning van het lage IQ en de -eenvoudige - wijze waarop de behandelaar en de organisatie zich kunnen aanpassen in de communicatie. We bespreken waarom en hoe de diagnostiek en behandeling volgens reguliere richtlijnen kan plaatsen vinden mits er in het proces maatwerk wordt toegepast. Tenslotte staan we nadrukkelijk stil bij de passende verwijslijnen (wie doet wat).
De eigen ervaringen in de organisatie en eigen casuïstiek lopen gedurende deze dag met je mee. We staan aan het einde van de dag stil bij de wijze waarop jij bij je collega’s  bewustwording op gang kan brengen.

Opdracht:
Tussen dag 1 en 2 krijg je de opdracht een klinische les te verzorgen binnen je organisatie
op basis van de aangereikte kennis.

Op dag twee staat de organisatie van zorg centraal en de implementatie van doelen die maken dat de zorg toegankelijker wordt voor deze patiënten. We oefenen met de MonitorPlus als implementatietool.
We oefenen stap voor stap met de wijze waarop jij met je organisatie in gesprek kan komen en kan blijven om voor deze patiënten passende en inclusieve zorg te organiseren. We bespreken en oefenen hoe je tot concrete doelen kunt komen op het gebied van visie en belang van de inclusie van deze patiënten. We bespreken daarnaast ook de doelen met betrekking tot het formuleren van plannen, het beschikbaar hebben van middelen en aanwezigheid van kennis en kunde.
Op deze dag wissel je regelmatig van rol: teamlid en sleutelfiguur en observator.
Het oefenen met de Monitor Plus als implementatietool staat centraal zodat je na afloop van deze dag kunt starten met een eerste implementatie sessie met je team.

Na dag 2  en na je eerste implementatie-sessie in je organisatie kun je op verzoek gebruik maken van een supervisie-sessie met de docent. Zij zal dan hiervoor een tarief afspreken.

Heb jij eerder de basiscursus “laag IQ in de GGZ” bij ons gevolgd  of heb jij anderszins het idee dat je al over de bovengenoemde kennis beschikt, dan kun je na toetsing van je kennis en ervaringen door de docent, wellicht direct deelnemen aan dag 2.

Doelstelling

Na afloop van dag 1 kun je …

1.  …een beschrijving geven van de kwetsbaarheid voor het ontwikkelen van psychische klachten of stoornissen en het vaak voorkomen van stapelingsproblematiek bij patiënten met een laag IQ.
2.  … de obstakels en oplossingen benoemen voor patiënten met een laag IQ voor het ontvangen van passende behandeling.
3.  … laag IQ bij patiënten signaleren door het herkennen van signalen, het navragen van specifieke onderwerpen en door het afnemen van een Screener (specifiek de SCIL)
4.  … je bejegening van en mondelinge en schriftelijke communicatie met een patiënt met laag IQ afstemmen op diens mogelijkheden, door het toepassen van specifieke communicatieregels zoals de teachback methode.
5.  … de reguliere richtlijnen voor diagnostiek en behandeling zo nodig afstemmen op gebruik bij patiënten met een laag IQ.
6.  … hanteren van helderen verwijslijnen en een weloverwogen keuze maken welke patiënten binnen de reguliere ggz behandeld kunnen worden en wie niet.

Na afloop van dag 2 kun je …
1.  …de kennis over de behandeling van deze patiënten groep met enthousiasme overdragen aan je team en ben je instaat bij hen een bewustwording op gang te brengen over de noodzaak van inclusieve zorg.
2.  … een eerste inschatting maken waar je organisatie staat in de toegankelijkheid van de zorg voor deze patiënten met behulp van de MonitorPlus als Quickscan
3.  … de monitorPlus als implementatietool gebruiken. Je weet op een open wijze met je team haalbare doelen te formuleren waarvoor voldoende draagkracht bestaat.
4.  … een visie benoemen waar je wilt zijn over twee jaar met je organisatie t.a.v. passende en inclusieve zorg voor patienten met een laag IQ in jou organisatie (Team of praktijk)
5. …voor zowel de middelen, benodigde plannen en kennis en kunde haalbare doelen formuleren

Literatuur 

• Verplicht aan te schaffen literatuur: GGZ Standaarden (2018). Generieke module Psychische stoornissen en zwakbegaafdheid (ZB) of lichte verstandelijke beperking (LVB). Beschikbaar: https://www.ggzstandaarden.nl/generiekemodules/psychische-stoornissen-en-zwakbegaafdheid-zb-of-lichte-verstandelijke-beperkinglvb/introductie
• Wieland, J., Aldenkamp, E.A., Brink, A. van den (2022). Behandeling van patiënten met een laag IQ in de GGZ. Theorie en praktijk. Herziene tweede druk 2022 Houten: Bohn Stafleu van Loghum.  

Aanbevolen literatuur:

• Click & collect lijst met artikelen o.a. uit tijdschrift voor psychiatrie
• Je ontvangt de MonitorPlus voorafgaande aan de cursus.

Accreditatie en tijdsinvestering

De trainingsdagen: 2 x 6 uur
De voorbereidingsuren: 6 uur
De uren voor opdracht: 4 uur
De uren voor supervisie:6 uur
 

Route laag IQ in de GGZ

Zie verder voor meer modules: Opleidingsroute Laag IQ in de GGZ