Autonomie Versterkende Therapie (AET) bij angst en depressie

Autonomie-gehechtheid is het vermogen tot zelfsturing, ook in sociaal opzicht. Veel vormen van psychopathologie gaan gepaard met autonomie deficiënties; mensen ervaren zichzelf dan, ongeacht hun DSM-classificatie, bijvoorbeeld als stuurloos, en weten niet wat hun behoeften zijn en/of hoe ze daaraan gehoor kunnen geven. Veel cliënten hebben moeite om zelfstandig en vrij te denken, te handelen en sociale contacten met anderen aan te gaan. Ze kunnen dan gemakkelijk angstig raken, of somber, en ze kunnen verstrikt raken in conflicten met zichzelf en anderen. Autonomie versterkende therapie (Autonomy Enhancing Therapy; AET) richt zich in brede zin op het ontwikkelen en/of herstellen van dit vermogen tot zelfsturing in verbondenheid met anderen. AET is een bewezen effectieve en kostenefficiënte, transdiagnostische therapie die als groepstherapie kan worden toegepast, maar ook individueel. Het (her-)krijgen van zelfregie over eigen leven en welzijn in verbondenheid met anderen is een kernthema.

Autonomie Versterkende Therapie (AET)

Binnen de GGZ is klachtgerichte behandeling met name CGT al een lange tijd leidend. Er is veel wetenschappelijke evidentie voor de effectiviteit van CGT voor klachten met een DSM-classificatie. Echter, bij een derde van, bijvoorbeeld, de angststoornissen blijkt symptoomgerichte behandeling onvoldoende effect te hebben. Ook komt een aanzienlijk deel van de cliënten niet in zorg vanwege vermijding van aspecten als exposure eigen aan CGT. Daarnaast is er de laatste tijd meer aandacht voor comorbiditeit. Er is meer en meer behoefte aan behandeling die zich richt op de mens achter de klachten en op meer achterliggende, zogenaamde ‘transdiagnostische’ factoren.

Autonomie-versterkende therapie is een bredere, klacht-overstijgende benadering gericht op het versterken van het zelfbewustzijn en het vermogen om nieuwe situaties te hanteren, en het normaliseren van de gevoeligheid voor anderen (dit zijn de drie componenten van autonomie-gehechtheid). AET kan zowel individueel als groepsgewijs worden toegepast. Oorspronkelijk waren autonomieversterkende groepen ontwikkeld in de vrouwenhulpverlening. Inmiddels is het aanbod ook voor mannen/mensen met een gevarieerde gender-identiteit toegankelijk.

inhoud

Tijdens de cursus worden de volgende zaken behandeld:

• de belangrijkste theorievorming op het gebied van autonomie-gehechtheid in relatie tot psychopathologie
• differentiële aspecten zoals op basis van sekse/gender en etniciteit
• kennismaking met, en vertrouwd zijn geworden met toepassing van geëigende instrumenten (onder meer de Autonomie-Gehechtheidsschaal (ACS-30) en met interventies beschreven in het AET protocol)

doelgroep

Masterpsychologen in opleiding tot GZ-psycholoog,  GZ-psychologen of equivalente kwalificatie, psychotherapeuten, klinisch psychologen en psychiaters.

doelstelling

Na afloop van de cursus ben je op de hoogte van de bewezen relaties van autonomie-gehechtheid met allerlei typen psychische stoornissen, zoals:

• angst- en stemmingsstoornissen
• eetstoornissen
• aanpassingsstoornissen
• persoonlijkheidsstoornissen

Ook ken je de belangrijke theoretische uitgangspunten op dit gebied en weet je wat welke invloeden gender en culturele afkomst hebben op autonomie-gehechtheid. Ook ben je in staat om verschillende typen autonomie-gehechtheidsproblematiek te herkennen en diagnostisch vast te stellen, en heb je vaardigheden opgedaan deze te behandelen.

toetsing

Schriftelijke casusbeschrijving.

literatuur

Behandelprotocol voor autonomieversterkende interventie (2016), Bekker, Van Helsdingen, Rutten, Kouwenhoven, BSL, ISBN 9789036810616

Zie ook het interview met prof. Marrie Bekker https://www.ggznieuws.nl/afscheidsinterview-marrie-bekker-pionier-in-autonomie-gerichte-benadering-psychische-stoornissen/