Schoolverzuim in de praktijk

In het onderwijs en de jeugdhulpverlening hebben professionals regelmatig te maken met kinderen en jongeren (k&j) die om verschillende redenen (angst, somberheid, een eetstoornis, etc.) niet naar school kunnen of durven gaan en deels of volledig thuis komen te zitten. Vaak zorgt dit bij betrokkenen voor een gevoel van onmacht, haast of urgentie. Hoe kan je zo tijdig mogelijk zicht krijgen op de oorzaken en een passende aanpak rondom de schoolgang kiezen? In alle gevallen vraagt dit om maatwerk: wat heeft deze jongere, met deze achtergrond en psychische ontregeling, in dit systeem, op deze school nodig om de stagnatie in de ontwikkeling te stoppen en de schoolgang waar mogelijk te herstellen binnen de mogelijkheden. 

In deze cursus kijken we wat er ten grondslag ligt aan het schoolverzuim en hoe je in gezamenlijkheid kunt optrekken om een plan te maken, zodat de jongere zich weer kan gaan ontwikkelen. Hierbij wordt het gedachtegoed van Verbindend gezag expliciet meegenomen. Na afloop heb je een stappenplan in handen om met kinderen/jongeren, ouders, collega-professionals binnen en buiten het onderwijs aan de slag te gaan. 

Doelgroep 

Iedereen die met de zorg voor het kind / de jongere / leerling te maken heeft, in en rondom de school: (school)psychologen, gz-psychologen k&j, pedagogen, orthopedagoog-generalisten, zorgcoördinatoren, leerplichtambtenaren, etc. 

Doelstelling 

Na afloop van de cursus weet je:

• hoe je de verschillende specifieke signalen die zorgen voor schoolweigering kunt herkennen
• wat de eerste stappen zijn die je (binnen en buiten school) kunt zetten
• hoe je een aanpak kunt ontwikkelen die hierop aansluit, met aandacht voor samenwerking tussen professionals, ouders en de jongere

Inhoud 

• Wat is er onderliggend aan het verzuim? Welke oorzaken zijn er? Wat kan er allemaal aan de hand zijn als er sprake is van schoolverzuim? Uitleg over verschillende stoornissen die kunnen spelen (angst, somberheid, gedragsproblemen, eetstoornissen, trauma, dwang, etc.). 
• In kaart brengen wat de signalen zijn en hoe dit zich verhoudt tot het schoolverzuim.
• Samenwerken met professionals, systeem en jeugdige en ouders; schoolverzuim systeemtherapeutisch bekeken; in gezamenlijkheid een stevig fundament neerzetten om het verzuim te doorbreken.
• De relatie met de jongere herstellen en/of verbinding maken met de jongere. 
• Het maken van een plan om de stagnatie te doorbreken en waar mogelijk de schoolgang te herstellen. 
• Wat als opnieuw de machteloosheid toeneemt? 
• Actualiteiten, zoals de gevolgen van COVID-19 op angst en schoolverzuim, het feit dat schoolverzuim toeneemt in de maatschappij.

Werkwijze 

Theorie over de verschillende oorzaken van schoolverzuim komt op interactieve wijze aan bod, waarbij deze direct wordt toegepast op (eigen) casuïstiek. Er wordt geoefend met het herkennen van signalen, het zo nodig inschakelen van hulp, het vormen van een netwerk en het maken van een concreet plan. Er is ruimte voor uitwisseling opdat cursisten kunnen leren van elkaars praktijk. 

Literatuur 

• Nus, van W. (2021) Als naar school gaan een uitdaging wordt. Preventie en samenwerking rond thuiszitters. Uitgeverij PICA. ISBN 9789493209343. 

Je moet de literatuur zelf aanschaffen.

Aanbevolen literatuur

We raden je aan om voor deze cursus een naslagwerk op het gebied van psychopathologie bij kinderen en jongeren te raadplegen, bijvoorbeeld: 
•    Rigter, J. & Hintum, van M. (2021). Ontwikkelingspsychopathologie bij kinderen en jeugdigen. Bussum: Coutinho.
•    Braet, C., & Bögels, S. (2020). Protocollaire behandelingen voor kinderen en adolescenten met psychische klachten 1, 2 & 3. Amsterdam: Uitgeverij Boom. 

Ook aanbevolen: 
•    Lebowitz, E.R. (2021). Doorbreek de angst en dwang bij je kind. SPACE, een bewezen effectief programma voor ouders. SWP. ISBN: 9789085601319.