16 jun 2025
Digitale zorg biedt kansen, maar roept ook vragen op, bijvoorbeeld over de kwaliteit van de therapeutische relatie wanneer contact niet op locatie plaatsvindt. Om de toepassing van de zorgstandaard Digitale Zorg te ondersteunen en collega’s te inspireren, deelt Sebastiaan, gz-psycholoog met jarenlange ervaring in digitale zorg en docent in online zorginnovatie, zijn ervaringen en inzichten. De aanname dat je online geen volwaardige therapeutische relatie kunt opbouwen daagt Sebastiaan uit: “Het kan wél, mits je erin gelooft.”
De kracht van overtuiging
“Als je zelf denkt dat het niet werkt, dan gaat het ook niet werken. Je moet geloven in wat je doet.” stelt Sebastiaan resoluut. Voor hem is het duidelijk: een therapeutische relatie ontstaat niet door het fysieke contact, maar door aandacht, verbinding en gelijkwaardige communicatie.
Wanneer hem gevraagd wordt naar de ingrediënten van een goede behandelrelatie, draait hij de vraag om: “Wat heb jij nodig om een goede relatie op te bouwen?” Alles wat je dan noemt, van veiligheid, aandacht, vertrouwen tot betrokkenheid, is ook digitaal mogelijk, benadrukt hij. Fysieke aanwezigheid is daarbij geen voorwaarde. Wel vraagt het om een andere manier van werken, met andere aandachtspunten.
Verlies én winst: wat je ziet en wat je niet ziet
Het gemis van non-verbale signalen wordt vaak genoemd als bezwaar bij online therapie. En inderdaad: je mist een handdruk, geur of het subtiele gevoel van iemands fysieke aanwezigheid in de ruimte. Toch is dat voor Sebastiaan niet het hele verhaal. “Je verliest wat, maar je krijgt er ook veel voor terug.” Hij illustreert dit met een voorbeeld: “Een cliënt verstarde, op een hele subtiele manier, tijdens een gesprek. Omdat haar gezicht groot in beeld was, viel het me direct op. In een fysieke setting was me dat misschien ontgaan.” Volgens hem is het een misvatting dat je online nauwelijks lichaamstaal kunt opvangen. “Als je iemands gezicht en schouders goed in beeld hebt, zie je al verrassend veel. Denk aan expressies in het gezicht (hoe klein ook), spierspanning, houding. Het vraagt alleen om een iets andere manier van waarnemen.”
Online therapie biedt unieke kansen. “Je ziet hoe iemand woont, je kunt gemakkelijk een partner erbij vragen, en je krijgt letterlijk een inkijkje in iemands leven.” Dat maakt het werk soms juist rijker dan achter een bureau in een spreekkamer.
De digitale spreekkamer: gedeelde verantwoordelijkheid
Privacy en technische randvoorwaarden zijn essentieel. Sebastiaan pleit voor een gedeeld verantwoordelijkheidsgevoel tussen behandelaar en cliënt. “Je zorgt samen voor een goede therapieruimte. Geen mensen die binnenlopen, geen wazige achtergronden, goed licht, een stabiele internetverbinding. En vooral: oogcontact via de camera.”
Het belang van goede faciliteiten wordt vaak onderschat. “Een goede camera, microfoon en WiFi zijn net zo belangrijk als een rustige, fysieke behandelkamer.” Volgens Sebastiaan zijn dit basics die je eenvoudig op orde kunt krijgen en waar je als behandelaar alert op moet blijven.
Opleiden is inspireren
Een belangrijk knelpunt is het gebrek aan gerichte scholing. “Iemand van een specifiek eHealth platform kan prima uitleggen hoe het systeem werkt, maar daarmee leer je nog niet hoe je goede digitale zorg verleent,” vertelt Sebastiaan. “Laat collega-therapeuten met ervaring het verhaal doen. Dat inspireert, omdat het uit de praktijk komt. Dan voel je ook de nieuwe mogelijkheden en het plezier dat digitale zorg met zich mee kan brengen.”
Van weerstand naar nieuwsgierigheid
Verandering is spannend, dat erkent Sebastiaan ook. Maar hij ziet digitale zorg niet als bedreiging, eerder als kans. “Een EPD of gesprekstherapie an sich was ook ooit nieuw. Nu willen we niet meer zonder.” Hij benadrukt het belang van een open, onderzoekende houding, juist vanuit de behandelaar zelf. “Niet top-down, maar vanuit het werkveld. Vanuit collega’s die met passie vertellen over de meerwaarde.”
Een extra kanaal voor vertrouwen
Digitale zorg is reguliere zorg in een andere vorm. Volgens Sebastiaan biedt digitale zorg ook specifieke mogelijkheden die de behandelrelatie kunnen verdiepen: “Je kunt vaker inchecken, sneller even contact maken, laagdrempelig advies geven of vragen hoe het gaat. Die frequentie en nabijheid dragen bij aan betrokkenheid en verbinding, en dus aan de behandelrelatie.”
Tot slot
Het succes van digitale zorg hangt niet af van techniek alleen. Het vraagt om betrokkenheid, professionaliteit en de overtuiging dat je ook online écht contact kunt maken. Zoals Sebastiaan het samenvat: “Het is niet anders dan op locatie. Je moet mensen het gevoel geven dat ze gezien en gehoord worden.”
Bron: Akwa GGZ
In dit thema bij RINO amsterdam
Deel dit artikel
RINO op Twitter
Tweets van @rinoamsterdam