20 jan 2025
Yvonne Rosman is Psychotherapeut BIG, opgeleid als systeemtherapeut, cliënt centered therapeut, Pesso-therapeut en EFT therapeut. Zij verdiepte zich daarnaast ook in EMDR, Sensory awareness en Mindfulness en Sensorimotor psychotherapie. Bij RINO amsterdam verzorgt ze de cursussen Basiscursus lichaamsgerichte interventies, Verdiepingscursus Lichaamsgerichte Interventies en Lichaamsgericht begeleiden. Ook heeft Yvonne een eigen praktijk. Op haar website kun je lezen wat ze nog meer doet.
Bij RINO amsterdam geef je de cursussen Lichaamsgerichte interventies basis, de Verdiepingsmodule en Lichaamsgericht begeleiden. Waarom is het voor behandelaren belangrijk om het lichaam bij de behandeling te betrekken?
Yvonne: Ik moest een beetje grinniken toen ik deze vraag zag en dacht “jeetje, daar is hij weer”.
Meer dan vijftig jaar geleden werd mij die vraag ook al gesteld terwijl het lichaam toen al in de behandeling betrokken werd door bijvoorbeeld de psychomotorische therapeuten.
Ik werkte toen bij de Interfaculteit Lichamelijke Opvoeding van de VU in Amsterdam en gaf les in niet-verbale therapievormen. Dat werd in die tijd door de gevestigde orde van therapeuten nog gezien als alternatief en zweverig. Gelukkig is er sinds die tijd veel veranderd. Met name de psycho-neurowetenschappen hebben veel kennis vergaard waarmee het dualisme van lichaam en geest een beetje aan het verdwijnen is.
Ik ben net zoals Arnoud van Buuren holistisch denkend: er is een samenhang tussen lichaam, ziel en geest. Hoe deze samenhang precies in elkaar zit, blijft overigens nog steeds een mysterie.
Wel weten we dat bij de behandeling van complexe problematiek - waaronder trauma, persoonlijkheids- en hechtingsproblematiek - het lichaam vaak afgescheiden is geraakt en dat het bewustzijn hiervan ook vaak afwezig is. De mate van scheiding houdt verband met de ernst en complexiteit van de problematiek. Hierop aansluiten met een bottom-up-aanpak in de behandeling, wordt tegenwoordig door vele specialisten op dit terrein onderkend. Dit sluit aan op mijn manier van denken, therapeutisch handelen en lesgeven.
Volgens Stephen Porges is het concept van veiligheid op een fysiek/fysiologisch niveau fundamenteel voor onze mentale toestand. Een ontbrekend gevoel van veiligheid leidt later mogelijk tot psychische problemen. Hoe kan een lichaamsgerichte benadering een gevoel van veiligheid herstellen?
Yvonne: Een ontbrekend gevoel van veiligheid ontstaat veelal vanuit de vroege ouder-kindrelatie. Je bent als kind volledig afhankelijk van de afstemming/attunement van de ouder/verzorger op jouw behoeftes. Die afstemming is primair fysiek-affectief van aard. Je bent als kind niet in controle en kunt nauwelijks of niet ingrijpen. Als die afstemming in het contact met de ander goed genoeg verloopt, geeft dat een gevoel van veiligheid. Een tekort aan het gevoel van veiligheid creëert een bepaald gedrag als reactie hierop. Meestal zie je dit ook terug in de spanning die een persoon ervaart in de relatie met een ander. Dat wordt ook zichtbaar in het lijf in de vorm van te veel of te weinig spanning. In beide gevallen kan je met behulp van lichaamsgerichte interventies iemands gevoel van veiligheid, grenzen en ontspanning opnieuw fysiek laten ervaren. Dit doe je bijvoorbeeld met behulp van ademhalingsoefeningen, grondingsoefeningen, lopen en bewegen.
Belangrijk is dat je dit doet in combinatie met het ontwikkelen van iemands awareness/bewustzijn in het moment. Dat is vaak het moeilijkst voor cliënten met ernstige problematiek. Zij leven vanuit hun ervaringen uit het verleden en ervaren de wereld om zich heen hetzelfde als toen. Om therapie effectief te maken, is het belangrijk dat cliënten leren hun aandacht in het huidige moment te brengen, terwijl ze hun onveilige ervaringen meenemen in het proces
Je werkt ook als psychotherapeut en behandelt cliënten bijvoorbeeld met behulp van EMDR. Neem je de kennis en methodes van lichaamsgerichte psychologie ook mee in EMDR-sessies?
Ja, zeker. Ik werk veel met mensen die trauma’s hebben meegemaakt. Als je een oude gebeurtenis, die je met EMDR behandelt, probeert op te halen in het hier en nu zie je aantal reacties. Mensen kunnen het niet terugkrijgen of ze schieten helemaal terug in de oude situatie en worden overspoeld door hun ervaring. Fysiek gezien verliezen zij het contact met hun lichaam, dissociëren of gaan in een freeze-toestand. In beide gevallen gebruik ik fysieke oefeningen, zodat ze weer veilig in hun lichaam terugkomen. Ik laat iemand bijvoorbeeld even opstaan en gronden door middel van het contact met de voeten te maken of even rond te lopen, naar buiten te kijken, bewegen, tegen de muur te duwen of andere oefeningen te doen. Dit helpt om iemand weer aanwezig te leren zijn in het hier en nu, terwijl we ook werken aan de traumatische ervaring van vroeger.
Kun je ons een voorbeeld uit de praktijk geven waaruit de kracht van lichaamsgerichte therapie blijkt?
Ik heb iemand voor ogen die moeite had met het aangaan en onderhouden van liefdesrelaties. Er was sprake van een onveilige hechtingsgeschiedenis. Aan de buitenkant was cliënt bijzonder aangepast en gericht op de ander, maar daarachter schuilde angst en onzekerheid. Het contact met haar lichaamsgevoel was grotendeels afwezig. Ze leefde grotendeels vanuit haar hoofd: ze had piekerklachten, slapeloosheid en gevoelens van somberte.
De eerste fase van de therapie was gericht op het creëren van veiligheid in het contact met mij als therapeut en zichzelf. Dit deden we met behulp van lichaamsgerichte oefeningen waarmee zij het gevoel kreeg zelf in controle te zijn en te kunnen ingrijpen als dat nodig was. Met behulp van ademhalingsoefeningen en ontspanningsoefeningen kreeg ze meer contact met haar lichaam en meer het gevoel zelf in te kunnen grijpen. Ze veranderde van baan en kreeg een vriendje. Toen hij een keer boodschappen ging doen, terwijl ze bij hem was, viel ze terug in oude overspoelende gevoelens van verlaten worden. Ze herstelde dit door op de grond bij de kachel te gaan zitten en zichzelf te reguleren. Dat gaf haar meer controle over zichzelf en de situatie en meer vertrouwen in haar vermogen om niet helemaal overgenomen te worden door oude gevoelens.
Later kreeg ze een vaste partnerrelatie, waarna we de op de voorgrond liggende dynamiek van het zich aanpassen en in haar hoofd gaan als bescherming tegen onderliggende thema’s van verlating en afwijzing verder konden onderzoeken en verwerken. Regelmatig moesten we tijdens de sessie teruggrijpen op het vertragen van haar tempo van praten en haar stil te leren staan en de tijd nemen om lichaamsgevoelens waar te nemen bij boven komende emoties. Het geleerd hebben van lichaamsgerichte aandacht en oefeningen gaf haar daarbij iedere keer weer een veilig houvast.
Het bekend en vertrouwd raken met het gebruik van lichaamsgerichte interventiemogelijkheden binnen de behandeling zou mijns inziens in de basisopleiding van psychologen en psychotherapeuten horen.
Wil je een cursus volgen bij Yvonne Rosman? Bekijk dan onderstaande cursussen:
Deel dit artikel
RINO op Twitter
Tweets van @rinoamsterdam