Schematherapie voor partnerrelaties (ST-C)

​​De effectiviteit van schematherapie (ST) bij de behandeling van persoonlijkheidsproblematiek (PP) wordt steeds duidelijker onderbouwd. Traditioneel wordt ST aangeboden in individuele of groepsvorm binnen de ambulante of klinische setting. Toch zijn er, mede op basis van eigen onderzoek, sterke aanwijzingen dat ST ook binnen de context van een partnerrelatie veel kan betekenen. ​De cursus schematherapie voor koppels (ST-C) biedt een doelgerichte en hoopgevende behandeloptie voor stellen die bereid zijn samen te kijken naar hun patronen én hun eigen aandeel daarin. Een zorgvuldige indicatiestelling is hierin essentieel. Wanneer uit deze beoordeling blijkt dat ST-C passend is, kan deze methode zelfstandig worden ingezet of als aanvulling op individuele schematherapie (ST-I) of andere vormen van behandeling gericht op persoonlijkheidsproblematiek. 

Over ST-C

​De werkwijze van ST-C volgt een aantal vaste stappen die voor therapeuten vertrouwd met ST-I herkenbaar zullen zijn, maar wordt verrijkt met speciaal voor de partnerdynamiek ontwikkelde concepten en technieken: meervoudige partijdigheid; front stage vs. back stage; Modi Cycle Clashcard; ‘Blauwe’ vs. “Rode’ modi; Connect Talk-oefeningen. De methode is gebaseerd op het protocol van Eckhard Roediger (schematherapeut en oud-voorzitter van ISST) en wordt aangevuld met elementen uit de systeemtherapie en inzichten uit eigen praktijkgericht onderzoek. 

​Voorbeelden van specifieke ST-C interventies zijn: 

• ​Meervoudige partijdigheid – het actief innemen van een evenwichtige houding ten opzichte van beide partners; 
• ​Front Stage vs. Back Stage – het inzicht dat er een verschil is tussen wat zichtbaar is en wat daarachter schuilgaat aan behoeften, gevoelens en gedachten; 
• ​De Modi Cycle Clashcard (MCC) – om vastgelopen interactiepatronen inzichtelijk te maken; 
• ​Connect Talk-oefeningen – gericht op het herstellen van verbinding. 

​ST-C biedt stellen niet alleen inzicht, maar ook handelingsperspectief. Wanneer beide partners zich openstellen voor reflectie en verandering, kan ST-C een krachtige katalysator zijn voor herstel, groei en duurzame relatieverbetering. Ook bij persoonlijkheidsproblematiek. 

Waarom deze cursus?

​​Persoonlijkheidsstoornissen gaan niet zelden gepaard met problemen die kunnen leiden tot relationele spanningen. Denk daarbij aan de psychisch, fysiek of verbaal geweld, conflicten en misverstanden, verlies van vertrouwen, (echt)scheiding, en problemen op het gebied van wonen, werk, inkomen of opvoeding. Dit alles heeft niet alleen impact op de partners zelf, maar kan ook ingrijpende gevolgen hebben voor de ontwikkeling van eventuele kinderen. Het is daarom van groot belang om persoonlijkheidsstoornissen te behandelen. Er zijn aanwijzingen dat dat effectiever is, als daar de partner bij betrokken wordt. 

Voor wie?

​​Hulpverleners die de basis – en vervolgcursus schematherapie (ST) hebben gedaan of die de basiscursus ST hebben gevolgd en ervaring hebben met werken met partnerrelaties( waarbij een van de partners of beide partners een persoonlijkheidsstoornis heeft). Ervaring hebben met schematherapie i.c.m. supervisie en/of deelname aan een intervisiegroep is een pré. 

Wat leer je?

​​Na afloop van de cursus heb je meer kennis en/of vaardigheden ten aanzien van: 

• ​Indicatiestelling en inzicht. Leren wanneer ST-C passend is en hoe je met de MCC en CC inzicht krijgt in relatiepatronen en triggers
• ​Kernbegrippen en modellen. ​Werken met sleutelconcepten zoals modi, rood/blauw en front/back stage
• ​Therapeutische houding. Een passende grondhouding ontwikkelen: begrenzen, meervoudig partijdig zijn, en het proces begeleiden zonder de uitkomst te dragen
• ​Praktische vaardigheden. ​Toepassen van technieken zoals stoelenwerk, ImRs, Connect Talk en het geven van effectieve huiswerkopdrachten
• ​Verbinding en verandering. Stellen helpen om verbinding te versterken, clashes te begrijpen en samen te groeien waarbij veiligheid een voorwaarde is

Thema's

Tijdens de cursus behandelen we:

• ​​Indicatiestelling: wanneer wel/niet ST-C? Wanneer ST-I of een combinatie van ST-C en ST-I? Hoeveel sessies? 
• ​De vier fases in een behandeling volgens het werkmodel van Olthof
• ​Het voordeel van het werken met de kleuren rood en blauw in ST-C als representaties van schema’s en modi.
• ​Modi Cycle Clashcard (MCC) en hoe die te hanteren
• ​Meervoudige partijdigheid. Hoe ben je dat?  
• ​Het belang van veiligheid en hoe dat te bewerkstelligen
• ​Front stage – Back stage en de stoelentechniek als onderdelen van ST-C
• ​Leren toepassen van ImRs bij stellen
• ​Connect Talk technieken en hoe die toe te passen als onderdeel van ST-C

Opbouw en werkvormen

​​De cursus bestaat uit vier bijeenkomsten (09:30 – 16:30 uur), met telkens een tussenperiode van 2 à 3 weken. Deze tussenruimte biedt gelegenheid om: 

• ​Huiswerk uit te voeren (lezen, casusvoorbereiding, oefenen met technieken)
• ​Het geleerde toe te passen in de praktijk
• ​Reflectie en integratie van kennis en vaardigheden te bevorderen

De cursus bestaat uit een afwisseling van werkvormen: ​​kennispresentaties over ST-C methode, rollenspelen en demonstraties, oefeningen in subgroepen, huiswerkopdrachten met reflectie en bespreken huiswerk.

Toetsing

​​Tijdens de cursus wordt huiswerk opgegeven. Je wordt geacht dat te hebben uitgevoerd en daar in een volgende bijeenkomst over te kunnen delen. Je wordt op de eerste cursusdag gevraagd naar een persoonlijk leerdoel. Dat wordt gekoppeld aan de praktijktoets tijdens de vierde dag. Er wordt die dag getoetst aan de hand van een casus van de docent. Die casus wordt eerst voorbereid in groepjes. Tijdens de uitvoering wordt – behalve op het persoonlijke leerdoel - gelet op therapeutische attitude, kennis van het model en de mate waarin daaruit technieken toegepast worden. Verder geeft de docent feedback op individueel als op groepsniveau.

​​Literatuur

• Roediger, E., Stevens, B., & Brockman, R. (2018). Contextual schema therapy: An integrative approach to personality disorders, emotional dysregulation & interpersonal functioning. Oakland, CA: New Harbinger Publications. 
• ​Simeone-DiFrancesco, C., Roediger, E., & Stevens, B. (2015). Schema therapy with couples. New York, NY: Wiley Blackwell. 
• ​​​Groen, M., & van Lawick, J. (2020). Intieme oorlog: Over de kwetsbaarheid van familierelaties. Uitgeverij Van Gennep. 
• ​Hennik van, R., Limpens, V., & Römer, M. (2021). Het systemisch kompas: Samenwerken, afstemmen en koers uitzetten in het veranderproces van systeemtherapie, supervisie en opleiding. Systeemtherapie, 33(1).